25 Οκτωβρίου, 2015

Μικρές θεατές και αθέατες γωνιές της αντιστασιακής Αθήνας

Μέσα από δρόμους, συνθήματα, κτίρια, όλα ποτισμένα με αίμα, ένα ταξίδι στην Ιστορία, που επιβεβαιώνει την θέση πως όταν θεριέψει ο γίγαντας λαός σπάει δεσμά και αλυσίδες, έγινε νωρίς το μεσημέρι με πρωτοβουλία της ΟΠ Αττικής της ΚΝΕ. Δεκάδες Κνίτες και κάθε ηλικίας, φίλοι της Οργάνωσης συγκεντρώθηκαν στο Σύνταγμα και περπάτησαν στο κέντρο της Αθήνας κάνοντας μια αναδρομή στις μάχες του λαού στην κατοχή. Την περιήγηση - παρουσίαση έκανε ο Αλέξανδρος Μπουγάς, μέλος του ΚΣ της ΚΝΕ κι απόφοιτος του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας Παντείου.




Οδός Μέρλιν 6, εκεί όπου βρίσκονταν το κολαστήριο της Γκεστάπο από το 1941 μέχρι το 1944, το οποίο χρησιμοποιήθηκε από την χιτλερική αστυνομία ως φυλακή μεταγωγών, εκεί γίνονταν σκληρά βασανιστήρια πριν οδηγηθούν αγωνιστές σε άλλες φυλακές, για εκτέλεση κ.α. Μια από τις πολλές αγωνίστριες και κομμουνίστριες που βασανίστηκαν εκεί ήταν και η Ηλέκτρα Αποστόλου. Πάνω από 300 αγωνιστές πέθαναν στο συγκεκριμένο κολαστήριο. Σήμερα ο χώρος έχει μετατραπεί σε γνωστό εμπορικό πολυκατάστημα και μόνο μια πόρτα που σώθηκε από τα κελιά κι εκτίθεται δίπλα από το μνημείο μένει να θυμίζει τις φρικαλεότητες της εποχής. Σημαντική ήταν και η παρέμβαση της συγγραφέως Ιωάννας Καρατζαφέρη, η οποία μετέφερε μνήμες της στους νεότερους από τα γεγονότα της εποχής.

Επόμενος σταθμός η συμβολή των οδών Πανεπιστημίου και Ομήρου. 22 Ιούλη 1943. Οι Γερμανοί έβλεπαν ότι η Αντίσταση στις πόλεις και τα βουνά απασχολούσε δώδεκα ολόκληρες μεραρχίες τους στην Ελλάδα. Εδώ και μήνες, στο ανατολικό Μέτωπο είχαν προβλήματα. Έτσι για να απελευθερώσουν μερικά στρατεύματα αποφάσισαν να επεκτείνουν την βουλγάρικη κατοχή εως τη Θεσσαλία. Η ΕΠΟΝίτισσα Παναγιώτα Σταθοπούλου είναι μια από τις 400.000 αγωνιστές που ξεχύθηκαν στο κέντρο της Αθήνας για να ματαιώσουν τα σχέδια των ναζί. Οι ραδιοσταθμοί Λονδίνου και Μόσχας τη μεταδίδουν ως τη μεγαλύτερη διαδήλωση της Ευρώπης. Από το πρωί εκείνης της μέρας όλα είχαν νεκρώσει. Λαοθάλασσα ο κόσμος από τις συνοικίες στο κέντρο. Γερμανικά μηχανοκίνητα, ιταλική καβαλερία, «Έλληνες» χωροφύλακες χτυπάνε στο ψαχνό. Κάποιοι πέφτουν αλλά η κοσμοπλημμύρα προχωράει. Γύρω στην Ομόνοια γίνονται μάχες. Οι διαδηλωτές έρχονται στα χέρια με τους καραμπινιέρους, νέες κοπέλες αφοπλίζουν χωροφύλακες, ανάπηροι χτυπούν με τα δεκανίκια τους μέσα από τα καροτσάκια. Στην οδό Ομήρου, η Παναγιώτα προχωράει μπροστά στο τάνκς για να το εμποδίσει να προχωρήσει. Ο Γερμανός την πυροβολεί και περνάει από πάνω της. Εκείνη την μέρα έπεσαν 30 νεκροί (ανάμεσά τους και η Κούλα Λίλη και Όλγα Μπακόλι) και 300 πληγώθηκαν. Όμως οι Βούλγαροι φασίστες δεν έφτασαν στη Θεσσαλία και οι Γερμανοί δεν έφυγαν για το Ανατολικό Μέτωπο.


Κοραή 4. Εκεί ήταν τα κρατητήρια της Γκεστάπο και μετά την απελευθέρωση μέχρι το Δεκέμβρη του '44 στεγάζονταν τα γραφεία του ΕΑΜ. Το συγκεκριμένο κτίριο είναι ιδιοκτησία της ίδιας ασφαλιστικής εταιρίας που ανήκει και το κτίριο της οδού Μέρλιν. Οι εργασίες του κτιρίου ξεκινούν στς 11 Ιούνη 1936 και ολοκληρώνονται στις 30 Δεκέμβρη 1938. Στις 6 Μάη 1941 τα γερμανικά στρατεύματα επίταξαν το κτίριο. Κρατήθηκαν πολλοί Έλληνες πατριώτες αλλά και πολλοί Έλληνες πολίτες, κάθε ηλικίας μέχρι και παιδιά 14 ετών, για ασήμαντα παραπτώματα. Λειτούργησε κυρίως ως κέντρο μεταγωγών, οι κρατούμενοι μεταφέρονταν συνήθως στις φυλακές Αβέρωφ, στα γερμανικά στρατοδικεία, σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, σε καταναγκαστικά έργα ή τόπους εκτελέσεων. Εκεί σήμερα το μεσημέρι, μέλη της ΚΝΕ κατάθεσαν στεφάνι.

Άγαλμα Κολοκοτρώνη. Στο κτίριο της οδού Σταδίου στεγάζονταν η κεντρική υπηρεσία της Τηλεφωνικής Εταιρίας. Στις 12 Απριλίου 1942, οι υπάλληλοί της, από κοινού με τους συναδέλφους τους στα τηλεγραφεία και τα ταχυδρομεία πρωτοστάτησαν στην απεργία των δημοσίων υπαλλήλων, την πρώτη απεργία κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Η απεργία κράτησε 9 μέρες και παρά τις απειλές της δοσίλογης κυβέρνησης Τσολάκογλου έληξε με τη νίκη των δημοσίων υπαλλήλων. Ανάμεσα στους ηγέτες της απεργίας ήταν και ο Χαρίλαος Φλωράκης. Αυτή υπήρξε η πρώτη μιας σειράς απεργιών που εκδηλώθηκαν κατά τη διάρκεια της κατοχής και απλώθηκε σε Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και αγκάλιασε πάνω από 50.000 δημόσιους υπαλλήλους. Οι κατακτητές της Αθήνας αμέσως μετά την κήρυξη της απεργίας κινητοποιήθηκαν για να την τσακίσουν προβαίνοντας σε συλλήψεις. Στις 21 Απρίλη, οι υπουργοί της κυβέρνησης των κουίσλινγκς υποχρεώθηκαν να υποχωρήσουν και να κάνουν δεκτά τα αιτήματα των απεργών: Αύξηση των μισθών, παύση των διώξεων κατά των απεργών. Η νίκη των δημοσίων υπαλλήλων στον απεργιακό αγώνα είχε μεγάλη σημασία και για τους ίδιους, αλλά και για όλους τους άλλους εργαζόμενους που συμπαραστέκονταν στον αγώνα τους και για όλο το λαό. Έδειξε ότι η οργανωμένη μαζική λαϊκή πάλη αναγκάζει τους εχθρούς σε υποχωρήσεις και μόνο με αυτή κατακτιέται το δικαίωμα στη ζωή και τη λευτεριά. Δύο χρόνια αργότερα τον Μάη του '44 οι υπάλληλοι της Τηλεφωνικής προκήρυξαν για μια ακόμη φορά απεργία, αρνούμενοι να πειθαρχήσουν στην απαγόρευση του εορτασμού της εργατικής Πρωτομαγιάς. Στις 3 Μάη του '44 Γερμανοί στρατιώτες και άνδρες των Ταγμάτων Ασφαλείας κύκλωσαν το κτίριο και πραγματοποίησαν μπλόκο, συλλαμβάνοντας 200 υπαλλήλους. Αφού βασανίστηκαν, τέσσερις μέρες αργότερα, στις 7 Μάη, 15 υπάλληλοι της Τηλεφωνικής Εταιρίας εκτελέστηκαν στο Σκοπευτήριο Καισαριανής.

Στη διαδρομή που έγινε με πορεία προς το Θησείο, έγινε μια μικρή στάση στην Καπνικαρέα, όπου το μέλος του ΚΣ της ΚΝΕ αναφέρθηκε στην επιστράτευση. Η απειλή της επιστράτευσης επανέρχεται καθώς από τις αρχές του '43 αποκτά επείγουσα σημασία για τους χιτλερικούς, δεδομένου ότι οι απώλειες τους στο σοβιετογερμανικό μέτωπο ήταν πολύ μεγάλες. Το ΕΑΜικό κίνημα βρέθηκε σε ετοιμότητα ώστε να αποτρέψει τον τεράστιο κίνδυνο που απειλούσε το λαό.

Ο ιστορικός περίπατος φτάνει στον τελικό προορισμό του, στο Θησείο, όπου ο ΕΛΑΣ έδωσε νικηφόρα μάχη συντρίβοντας τους «Χίτες» και τους ταγματασφαλίτες. Στο σταθμό διοίκησης της επιχείρησης του ΕΛΑΣ στο Θησείο φτάνει μια νέα διαταγή της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΛΑΣ, η οποία ζητούσε τη διακοπή των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Την ίδια στιγμή κάνουν την εμφάνισή τους Βρετανοί στρατιώτες οι οποίοι φτάνουν με φορτηγά στον τόπο των συγκρούσεων, τοποθετούνται ανάμεσα στους αντιμαχόμενος και προσπαθούν να φυγαδεύσουν τους υπολειπόμενους ένοπλους «Χίτες» προς το κέντρο της Αθήνας. Ενώ η πρώτη εντολή μπορούσε να αγνοηθεί - για μια έστω ώρα μέχρι να ολοκληρωθούν οι επιχειρήσεις - η αντιμετώπιση της δεύτερης κατάστασης απαιτούσε ξεκάθαρες πολιτικές στρατιωτικές οδηγίες. Το χτύπημα των Άγγλων στρατιωτικών δεν είχε αποφασιστεί ακόμη. Ο ΕΛΑΣ πέτυχε μια εντυπωσιακή νίκη. Το τάγμα Πετραλώνων του ΕΛΑΣ συγκέντρωσε σημαντική ποσότητα λαφύρων. Οι ακροδεξιοί Χίτες υπέστησαν βαριά ήττα στο Θησείο και είχαν τεράστιες απώλειες. 100 Χίτες σκοτώθηκαν, 40 αιχμαλωτίστηκαν και υπόλοιποι διέφυγαν. Τα λάφυρα που έπεσαν στα χέρια του ΕΛΑΣ ήταν: τρία πολυβόλα, δύο όλμοι, ένα μυδράλιο, είκοσι αυτόματα και εβδομήντα τουφέκια.

«Είμαστε περήφανοι γιατί ό,τι θετικό έζησε ο λαός στον τόπο μας το κατέκτησε με σκληρούς αγώνες και σε συμπόρευση με το ΚΚΕ για σχεδόν έναν αιώνα, είπε μεταξύ άλλων όταν ολοκληρώθηκε το ταξίδι σ΄ ένα μικρό και μεστό κομμάτι της Ιστορίας ο Αλ. Μπουγάς. Με σεβασμό υποκλινόμαστε σε όσους και όσες έδωσαν τη ζωή τους σ΄ αυτούς που αγωνίστηκαν κατά των εισβολέων κατακτητών(...) Η ίδια η ζωή απέδειξε ότι η αστική τάξη όχι απλά δε θα παραδώσει εύκολα την εξουσία της αλλά ούτε καν θα τη διαπραγματευτεί. Είναι αυταπάτη να νομίζει κανείς ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί μέσω του αστικού κοινοβουλίου. Κάθε ταλάντευση από το στόχο για την επαναστατική κατάκτηση της εργατικής λαϊκής εξουσίας είναι καταστροφική».